Bölgesel İş Birliği Kültür İle Sağlanabilir

Konya Aydınlar Ocağının düzenlediği Selçuklu Salı Sohbetlerinde bu hafta Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Bölüm Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Temizel Vefatının ikinci yıl dönümünde Kaşkay Türklerinin manevi babası Esedullah Merdani Rahimi’yi anlattı.

İl Halk Kütüphanesi Salonunda yapılan programın açılış konuşmasında Aydınlar Ocağı Başkanı Dr. Mustafa Güçlü Türk dünyasının ortak alfabe kullanmasının gerekliliğine işaret ederek, “Yirmi dokuz harfli mevcut alfabemizde biz dilimizde olan bazı kelimeleri telaffuz edip yazamıyoruz. Otuz yıl süren görüşmeler neticesinde otuz dört harfli ortak alfabeye geçiş yapılması kararı alınması, Türk dünyasında dil birliğinin sağlanması adın çok önemli bir gelişme oldu” dedi.

Daha sonra kürsüye gelen Prof. Dr. Ali Temizel Esedullah Merdani’nin hayatı ve eserlerini anlatırken İran coğrafyasında yaşayan Türkler hakkında da bilgi ve gözlemlerini paylaştı. Türkiye’den sonra en çok Türk’ün İran da yaşadığını vurgulayan Temizel, Farsçadan sonra en çok konuşulan dilin de Türkçe olduğunu kaydetti.

Merdani’nin eserleri hakkında bilgiler de veren Temizel, “Kaşkay Türkçesinin İran’da öğretiminde dilbilgisi Kaşkay Türk edebiyatı, folkloru konusunda bu eserler önemlidir. Kaşkay Türkçesi ve Edebiyatı eserinin başında sözlüğü niçin ve nasıl hazırladığını anlatırken, (Eğer insanlar, milletler veya kavimler kendi şahsi kimliklerinden, millî ve yerel hüviyetlerinden, geçmiş sosyal özelliklerinden haberdar olurlarsa ve dolayısıyla yeni dünyanın değişimlerini anlarlarsa, kendi atalarının ve ecdadının dil, edebiyat, gelenek ve kültürlerini koruma hususunda çaba gösterirler. Dünya köyü, var olan bütün dünyanın insanlarını ancak bu şekilde tek tip, tek şekil ve tek dil yapamaz. Avrupalı sömürgeciler, eski ve derin kökleri olan medeniyetlerin ve milletlerin kültürlerini yok etmek veya zayıflatmak için kendi dil ve edebiyatlarını tüfek ve barutun beraberinde bu eski ve köklü milletlere kabul ettirdiler.  Böylece dünya edebiyatında özellikle Asya ve Afrika’da eski ve yerel dillerin varlığına ağır darbeler vuracak krizler ortaya çıkardılar) demektedir” diyerek sözlerini sürdürdü.

İran Türklerinin demografi dağılımından da bahseden Temizel, “Azerbaycan Türkleri, Horasan Türkleri, Türkmenler (Türkmen Sahra), Kaşkay Türkleri, Hamse Türkleri, Huzistan Türkleri, Kirman Türkleri, Isfahan (Orta İran) Türkleri (Bayat Türklerindendir), Horsani ve Boçağçiler, Sungur Türkleri, Karaçorlular/ Karaçorlu Türkleri, Kazak Türkleri, Halaçlar /Halaç Türkleri, Bayatlar, Kaçar Türkleri, Şahseven Türkleri, Şahayağı Türkleri İran’da yaşayan Türk gruplarıdır. Günümüzde yaklaşık 2,5 milyon nüfusa sahip olan Kaşkay Türkleri Azerbaycan ve Türkmen Türklerinden sonra İran’daki en kalabalık Türk grubudur. Bölgesel işbirliği edebiyat ve kültür üzerinden daha kolay sağlanabilir” diyerek sözlerini tamamladı.

Programdan sonra Aydınlar Ocağı Başkanı Dr. Mustafa Güçlü günün ansına Prof. Dr. Al Temizel’e kitap takdim etti.