Kendini Sanatla Anlatıyor

İngiliz ciltçileri tarafından geliştirilen eski bir sanat tekniği olan ön kenar boyama sanatı, 19. Yüzyılın başlarına kadar devam etse de, sonrasında unutulmaya yüz tutan sanatlar arasındaki yerini aldı. Ancak, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü öğrencisi olan Elif Kocamaz, çizime ve sanata olan ilgisiyle ön kenar boyama sanatını unutturmamak için mücadele ediyor. Henüz 21 yaşında olmasına karşın yeteneğini ve sanat sevgisini iyi bir şekilde değerlendiren Kocamaz, yaptığı çalışmalarla dikkat çekiyor. Çalışmalarıyla ilgili konuşan Kocamaz, “Sanatın farklı alanlarında kendimi ifade etmek, benim için gerçekten büyük bir mutluluk kaynağı” diyor.

Elif Kocamaz kimdir? Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?

Merhabalar, Ben Elif Kocamaz. 21 yaşındayım ve çocukluğumdan beri sanata büyük bir merak duyuyorum. Küçük yaşlarımda başladığım çizimlerim ve el işlerimle, sanatın büyülü dünyasına adım attım. Her zaman kendimi geliştirmek için çaba sarf ettim ve bu yolda ilerlemeye kararlı bir şekilde devam ettim. Şu an Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinde Tekstil ve Moda Tasarımı okuyorum. Bu alanda aldığım eğitimler, sanat anlayışımı daha da derinleştirmeme olanak sağlıyor. Ayrıca, Fore-Edge Painting sanatına olan ilgim ve yeteneğimle bu alanda da kendimi geliştirmeye çalışmaktayım. Sanatın farklı alanlarında kendimi ifade etmek, benim için gerçekten büyük bir mutluluk kaynağı.

Fore-edge painting nedir ve tarihçesi hakkında bize bilgi verebilir misiniz?

Elbette. Fore-edge Painting (Türkçeye çevrilmiş haliyle “ön kenar boyama sanatı”), İngiliz ciltçileri tarafından geliştirilen eski bir sanat tekniğidir. Kitapları ayırt etmek için 16. yüzyılın başında başlayan bu teknik, zamanla süsleme pratiklerine dönüşmüş, ayrıca kitapları tozdan ve yıpranmalardan koruma amacıyla da kullanılmış. Bu sanat, 19. yüzyılın başlarına kadar devam etmiş. Ancak yayıncılık gelişmesi, kitap sırtlarına isim verme ve kütüphanelerde düzenli bir şekilde saklama ihtiyacı ortaya çıkmasıyla sayfa kenarlarına yapılan resimler zamanla unutulmuş ve tozlu raflar arasında kaybolmuş.

Fore-edge painting ile geleneksel kitap sanatı arasındaki ilişki nedir?

Geleneksel kitap sanatları ve ön kenar boyama kitapların estetik değerini artırmak için kullanılan iki farklı sanat tekniğidir. Geleneksel kitap sanatları, kitapların cildi, kapakları ve sayfa kenarları gibi farklı bölgelerini süslemek amacıyla çeşitli tekniklerin kullanıldığı bir sanat dalıdır. Yaldız işçiliği, minyatür resimleme ve cilt kaplamaları için desenler gibi farklı teknikler kullanılır. Orta çağ el yazmaları, bu tür süslemelerin en güzel örneklerini sunar. Diğer yandan, ön kenar boyama, kitapların sayfalarının kenarlarına bir resim veya tasarımın uygulanması anlamına gelir. Ayrıca iki farklı formada uygulanan bu sanatın bir diğer formu şöyledir; sayfalar kapalıyken görünmez, ancak sayfalar hafifçe bükülerek kenarı eğildiğinde, gizli resim gözler önüne serilir.

Bu teknikle nasıl bir kitap tasarlanır ve boyanır?

Kitapların yan yüzlerini boyayabilmek için farklı malzemeler kullanılabilir. Bu tekniği genel hatlarıyla kendim nasıl uyguladığımdan bahsedeyim; Kitabı boyamadan önceki en önemli işlem kitap sayfalarını olabildiğince sıkıştırabilmek. Ben bu iş için iki sert malzeme ve iki adet mengene kullanıyorum. Bu sayede kullandığım boya kitap kenarlarından iç sayfalara sızmıyor. Sıkıştırma işleminden sonra uygulayacağım görselin eskiz çizimini yapıp boyamaya koyuluyorum.  Boya tercihim ise daha az yapışkan bir yapıya sahip olması sebebiyle sulu boya kullanma yönünde oluyor. Kullandığım fırçalar görselin detaylarına göre çok ince veya çok kalın olabilir ama kesinlikle dökülmeyen, kaliteli bir fırça kullanmak önemli. Çalışma bittikten sonra görselin kalıcı olmasını sağlayabilmek adına yine az yapışkan özelliği olan bir sabitleyici sprey ile resmi sabitliyorum. Çalışma kuruduktan sonra sayfaları havalandırıyorum ve kitap bir sanat eserine dönüşmüş oluyor

Fore-edge painting’in popülerleşme sebepleri nelerdir?

Günümüzde yeterince popülerleşti mi emin değilim. Ancak sosyal medyada sanatsever kullanıcıların fazlasıyla ilgisini çektiği kesin. Bunun sebebinin ise kitaplarla sanatın bir araya gelmesi olduğunu düşünüyorum. Çok sevdiğiniz bir kitabın meşakkatli yollarla sanat eserine dönüşümünü izlemek oldukça heyecan verici olabilir.

Hangi tür kitaplar veya koleksiyonlar için fore-edge painting sıkça tercih edilir?

Açıkçası bu konuda bir sınırlama yok. Tamamen sanatçının tercihi olmasıyla beraber günümüzde genellikle fantastik ve popüler kitaplar üzerine çalışılıyor. Özellikle Seçilen kitabın filmi de mevcutsa, resmedilmek üzere filmden sahneler seçilebiliyor.

Bu sanatın geçmişte ve günümüzdeki ustaları kimlerdir?

18. yüzyılın sonlarında Edwards of Halifax, bu sanatın önemli temsilcilerindendi. Aynı dönemde, İngiliz sanatçı Martin Frost da ön kenar boyama sanatının modern dönemdeki önde gelen isimlerinden biri olarak biliniyor. Günümüzde ise Margaret Costa, doğal manzaraları ve portreleri ön kenarlara işlemesiyle tanınan önemli bir usta olarak öne çıkmaktadır. Ronald Olson ve Martyn Ould da günümüzde bu geleneksel sanatı sürdüren isimler arasında yer alıyor. Bu sanat dalının günümüzdeki ustaları, yalnızca bu örneklerle sınırlı değildir; dünya genelinde birçok yetenekli sanatçı, bu geleneksel teknikle kendilerini ifade etmekte.

Fore-edge painting, kitapların değerini nasıl etkileyebilir?

Fore-edge painting, bir kitabın değerini önemli ölçüde artırabilir. Bu sanat tekniği, kitabın dış görünüşünü görsel bir şölen haline getirir ve estetik açıdan büyük bir değer katar. Ayrıca, her bir fore-edge painting, kitabın eşsizliğini ve nadirliğini vurgular, bu da koleksiyonerlerin ilgisini çeker.

Bu tekniği öğrenmek isteyenler için başlangıç noktaları veya kaynaklar nelerdir?

Bu tekniği öğrenmek ve hakkını vererek yapmayı isteyen biri, öncelikli olarak teknik çizim ve sanatsal malzeme bilgilerine sahip olmalıdır. Fore-edge painting ile ilgili yazılmış makaleler mevcuttur. Temel bilgilere sahip olabilmek için bu makaleler okunabilir. Bunun dışında sanatı görsel olarak öğrenebilmek adına çeşitli online videolar izlenebilir.

Fore-edge painting ile ilgili en unutulmaz projelerinizden veya deneyimlerinizden birini paylaşabilir misiniz?

Benim için en unutulmaz projem ilk çalışmamdı. Yüzüklerin Efendisi tek cilt edisyona filmden bir sahne çalışmıştım. Benim için çok özeldi çünkü ilk olmasına rağmen sonuçtan oldukça memnundum ve bu çalışmama aldığım güzel yorumlar sayesinde motivasyonumu arttırıp farklı projeler çalışmaya başladım.

Fore-edge painting’in geleceği hakkında düşünceleriniz nelerdir? Yeni teknolojilerin bu sanata nasıl etki edebileceğini düşünüyor musunuz?

Fore-edge painting, benim için gerçekten büyüleyici bir sanat formu. Geleneksel tekniklerle kitapları böylesine zarif ve estetik bir şekilde süslemek, gerçek bir ustalık işi. Ancak, günümüzde teknolojinin yükselmesiyle, bu tür geleneksel sanat formlarının biraz arka planda kalabileceğini düşünüyorum. Yine de bu sanatın ruhu ve el işçiliği, her zaman koleksiyonerlerin ve sanat meraklılarının gönlünde özel bir yere sahip olacağını düşünüyorum.

Önemli olan, bu sanatı yaşatmak ve yeni nesillere aktarmak. Sanat eğitimi ve atölye çalışmaları gibi inisiyatifler, bu geleneğin devam etmesi için son derece kıymetli. Ayrıca, teknolojik ilerlemelerle birlikte, dijital platformlarda interaktif eğitim materyalleri sunarak, bu sanatı daha geniş kitlelere ulaştırmak da mümkün olabilir.

Fore-edge painting gelecekte nasıl gelişebilir?

Dijital platformların sanatçıların eserlerini daha geniş bir kitleye ulaştırma ve paylaşma konusunda yeni fırsatlar sunacağına inanıyorum.  Aynı zamanda, geleneksel tekniklerin modernleşmesiyle, bu sanat formu daha da çeşitlenebilir. Örneğin, farklı malzemelerin veya dijital araçların kullanımıyla, ön kenar boyama sanatı yeni ve şaşırtıcı yollarla yeniden icat edilebilir.

Röportaj: ALAADDİN ALADAĞ 

Kaynak: Konya Yeni Gün Gazetesi Şehir Sohbetleri