Çizim, Hayal Gücünün Serüvenidir!

Ressam ve Mimari İllüstrasyon sanatçısı Ayşe Betül Yaman, çizim sürecinin ardındaki ilham kaynaklarını paylaştı.Çizim yeteneğini, mimari illüstrasyonlarla zenginleştirerek İstanbul ve Konya’nın tarihi yapılarından ilham alıyor. “Çizim yapmak, benim için dünyadan soyutlandığım bir alan” diyen Yaman, geleneksel Türk mimarisini modern tekniklerle birleştiriyor. Katılımcı atölye programları ve dijital projelerle genç mimarlara ilham vermeyi hedefliyor

Ayşe Betül Yaman kimdir? Bize hayat hikâyenizden bahsedebilir misiniz?

Merhaba, Ben Ayşe Betül Yaman. 1997 İstanbul doğumluyum. Aslen İzmirliyim. 2021 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık bölümünden mezun oldum. Şuan Yıldız Teknik Üniversitesi’nde Rölöve restorasyon üzerine yüksek lisans yapmaktayım.

Kalem tutmayı öğrendiğim günden bu yana çiziyorum diyebilirim. Okumaktan,

öğrenmekten, seyahat etmekten ve çizim yapmaktan keyif alıyorum. Çizime dair deneyimlerim ilkokul yıllarımla çeşitlenmeye başladı. Genellikle portre ve karikatür çiziyordum. Lise yıllarında tarihi yapılara ve tasarıma ilgim olduğu için mimarlık okumaya karar verdim. Üniversiteyi kazandıktan sonra ilgim tamamen mimari çizim üzerine evrildi. Her hafta bir mekan belirler, yapının karşısında oturarak saatlerce çizmeye çalışır zamanın nasıl geçtiğini anlamazdım.

Mimari illüstrasyonlar yapmaya nasıl başladınız? Bu ilgi nasıl gelişti?

Çizim yapmak benim için kendimi dünyanın meşgalesinden soyutladığım ayrı bir dünya. Aynı zamanda tarihi kentleri keşfetmekten ve araştırma yapmaktan keyif alıyorum. İstanbul da camileriyle, saraylarıyla, Bizans yapılarıyla, çeşmeleriyle çok zengin bir şehir. Yürüdüğümüz her sokakta mutlaka tarihi bir yapı görürüz. Bende bundan etkilenerek sürekli yanımda taşıdığım defterime hızlı eskizler yapar yanına ufak notlar alırdım. Mimarlık eğitimimde ilerledikçe yapılara bakışım gelişti daha detaylı ve mimari çizimler yapmaya başladım. Farkettim ki gün sonunda bu iki tutkumu da aynı zamanda gerçekleştirebiliyordum.

Çizimlerinizde hangi temalar veya tarzlar öne çıkıyor? Kendinizi nasıl tanımlarsınız?

Mimari çizim yaparken teknik çizimle sanatsal ifade arasında denge kurmak, belirli bir süreç ve dikkatli bir yaklaşım gerektiriyor. Öncelikle, teknik çizimlerin sağlam bir temel oluşturduğuna inanıyorum; doğru oranlar, perspektif ve detaylar yapının gerçekliğini yansıtıyor. Bu aşamada, mimari unsurların net bir şekilde belirlenmesi kritik. Sanatsal ifade ise, yapının ruhunu ve atmosferini yansıtmak için önemli. Çizim sırasında hissettiklerimi ve yapıdan aldığım ilhamı aktarabilmek için renk, doku ve kompozisyon üzerinde denemeler yapıyorum. Bu iki yönü birleştirirken, önce yapının mimari özelliklerini doğru bir şekilde belgeliyor, ardından kendi bakış açımla yorumlayarak sanatsal bir ifade ekliyorum.Başlangıçta daha belirgin teknik çizimlere odaklanırken, zamanla daha soyut ve duygusal bir yaklaşım geliştirdim. Çizimlerimde daha fazla doku ve renk kullanmaya başladım; bu da benim kişisel estetiğimi yansıtan bir gelişme oldu. Artık çizimlerde daha fazla özgünlük ve kişisel yorum katmayı hedefliyorum. Bu süreç, hem teknik becerilerimi hem de sanatsal ifademi zenginleştirdi.

Mimari projelerinizi tasarlarken illüstrasyon yeteneklerinizden nasıl faydalanıyorsunuz?

illüstrayon yetenekleri, projelerin tasarım sürecinde büyük bir avantaj sağlıyor. Öncelikle, hızlı bir şekilde fikirleri kağıda dökme imkanı sunuyor; bu, yaratıcı düşüncelerin anında ifade edilmesini kolaylaştırıyor. Ayrıca, tasarım sürecinde, form ve mekân ilişkileri için hızlıca çizim yaparak farklı konseptler çıkarabiliriz. Duygu ve atmosfer yaratma konusunda da etkilidir. Projenin detaylarına girmeden önce genel hatlarını ve oranlarını belirlemek için ideal bir araçtır. Ekip arkadaşları ile iletişimi güçlendirir. Çizimlerin görselliği, fikirlerin daha iyi anlaşılmasını sağlar ve tartışmalara zemin hazırlar.

El çizimi ve dijital illüstrasyon arasında tercihiniz nedir?

El çizimi ve dijital illüstrasyonun her birinin kendine özgü avantajları var, bu yüzden tercih genellikle projeye ve ihtiyaçlara bağlı. El çizimi, daha özgün ve sanatsal bir ifade sunarken duygu ve yaratıcılığı anında yansıtma imkanı tanır. Hızlı eskizler yapmak için idealdir ve tasarımın ilk aşamalarında fikirlerin serbestçe ortaya konmasını sağlar. Ayrıca, fiziksel malzemelerle çalışmanın getirdiği dokusal ve estetik bir boyut da var. Dijital illüstrasyon ise daha fazla esneklik ve detay sunar. Renk, doku ve katmanlarla oynama imkanı sağlar, bu da projeleri daha profesyonel ve sunum için hazır hale getirmeyi kolaylaştırır. Ayrıca, dijital platformlar üzerinden hızlı bir şekilde değişiklik yapmak ve paylaşmak mümkündür. Genellikle projeye göre ikisini de kullanarak en iyi sonucu elde etmeye çalışırım.

Mimari illüstrasyonların projelerinizdeki önemi nedir? Müşterilere ve proje ekiplerine katkısı nedir?

İllüstrasyonlar, projelerin soyut fikirlerini somut hale getirir. Müşterilere, tasarımın nihai sonucunu anlamaları için görsel bir referans sunar. Proje ekipleri arasında etkili bir iletişim sağlar. Mimarlar, mühendisler ve diğer paydaşlar arasındaki fikir alışverişini kolaylaştırır, böylece herkes aynı vizyonu paylaşır. Müşteriler, illüstrasyonlar üzerinden tasarım hakkında daha net geri bildirim verebilir. Bu, tasarım sürecinin erken aşamalarında düzeltmeler yapma fırsatı sunar. İyi hazırlanmış illüstrasyonlar, projelerin tanıtımında önemli bir rol oynar. Görsel çekicilik, potansiyel müşterilerin dikkatini çekebilir ve projeye olan ilgiyi artırabilir.

Konya’nın mimari yapıları ve tarihi sizin çalışmalarınıza nasıl ilham veriyor?

Konya’nın mimari yapıları ve tarihi zengin bir ilham kaynağı sunuyor. Şehrin derin kültürel mirası, özellikle Selçuklu döneminden kalma yapılar ve geleneksel Türk mimarisi beni çok etkilemiştir. Eşrefoğlu Camii, Alaeddin Camii, Karatay Medresesi gibi yapılar, mimarinin detaylı süslemeleri, taş işçiliği ve geometrik formlarıyla beni etkiliyor. Yakın zamanda Eşrefoğlu Camii’ne gitme fırsatım oldu. Camii’nin özellikle ahşap işçiliği, sütun detayları ve özgün mimari formu nefisti. Camii’deki zarif taş işçiliği ve geometrik desenler, çizimlerimdeki dokusal unsurları zenginleştiriyor. Bu detaylar, geleneksel Türk mimarisinin estetiğini yansıtarak, çalışmalarımda  doku ve form araştırmalarına katkı sağlayabilir. Camii, sadece mimari bir yapı değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel bir merkez. Bu bakış açısı, mimari projelerimde de mekânların toplumsal etkileşimini ve kullanımını düşünmeme yönlendiriyor. Konya mimarisi hem teknik hem de estetik açıdan çalışmalarımda önemli bir ilham kaynağı oluşturuyor. Geçmişle bugünü birleştiren çalışmalar üretmemde bana yön veriyor.

Tasarımlarınızda geleneksel mimari unsurlarla modern çizim tekniklerini nasıl bir araya getiriyorsunuz?

Geleneksel mimarinin detaylarını, formlarını ve malzeme kullanımlarını inceleyerek, bunları modern tasarım dilimle harmanlıyorum. Örneğin, bir Selçuklu Camisinin geometrik desenlerini modern çizimlerde kullanarak, estetik bir görünüm sağlıyorum. Modern çizim teknikleri, CAD yazılımları ve 3D modelleme gibi dijital araçlar kullanarak geleneksel unsurları daha soyut ve yenilikçi bir şekilde sunmama olanak tanıyor. Bu, detayların ve yapının daha iyi görselleştirilmesini sağlıyor. Geleneksel mimarideki mekân düzenlemelerini modern ihtiyaçlarla birleştirerek, fonksiyonel ve estetik açıdan zengin mekanlar tasarlıyorum. Bu, kullanıcı deneyimini de göz önünde bulundurarak mekanların akışını sağlamamı mümkün kılıyor. Geleneksel malzemeleri modern yapım teknikleriyle bir araya getirerek, hem estetik hem de sürdürülebilir çözümler üretiyorum. Örneğin, taş ve ahşap gibi malzemeleri modern kompozitlerle birleştirerek yeni formlar elde ediyorum. Geleneksel ve modern unsurları birleştirerek, hem tarihî değerleri koruyan hem de çağdaş tasarım gereksinimlerine cevap veren projeler geliştirmeye çalışıyorum. Bu yaklaşım, tasarımlarıma derinlik ve zenginlik katıyor.

Konya’nın hangi mimari yapıları çizdiniz ve çizmeyi düşünüyorsunuz?

Eşrefoğlu Camii, Konya Mevlana Türbesi, ve Hitit Su Anıtını çizmiştim. Rölöve Restorasyon alanında yüksek lisans yaparken de derste Konya’daki tüm Selçuklu yapılarının planlarını çizmiştim.  Alaeddin Camii ve Karatay Medresesi’ni çizmeyi çok isterim.

Bir projeye başlarken, mimari çizim ve illüstrasyon süreci nasıl ilerliyor? Hangi adımları izliyorsunuz?

 Projenin amacı ve kullanıcı ihtiyaçları belirlenir. Bu aşamada, genel konsept ve tasarım yönü hakkında beyin fırtınası yaparız. Proje alanı, kültürü ve mimari stil hakkında detaylı araştırmalar yapılır. Mevcut yapılar, malzemeler ve yerel mimari unsurlar incelenir. İlk fikirleri somutlaştırmak için serbest el eskizleri yaparız. Bu aşamada, farklı formlar ve düzenlemeler denemek için hızlı çizimler kullanılır. Fikirler netleştikçe, ölçekli teknik çizimler hazırlanır. Kat planları, kesitler ve cepheler gibi detaylı çizimler bu aşamada oluşturulur. CAD yazılımları veya 3D modelleme araçları kullanılarak, projelerin dijital ortamda detaylandırılması sağlanır. Bu, tasarımın daha iyi görselleştirilmesine yardımcı olur. Projenin görsel sunumu için dijital illüstrasyonlar hazırlanır. Renk, doku ve aydınlatma gibi unsurların eklenmesiyle daha çekici hale getirilir. Bu adımlar, projelerin sistematik ve verimli bir şekilde ilerlemesini sağlar. Her aşama, tasarımın hem estetik hem de işlevsel açıdan başarılı olmasına katkıda bulunur.

Çalışmalarınızı sergilediğiniz ya da bir kitapta topladığınız projeleriniz var mı?

Sergim veya kitabım yok fakat Mimari Çizimlerimi ve deneyimlerimi paylaştığım instagram ve X hesabım bulunmakta. @abetulyaman olarak aratırsanız ulaşabilirsiniz.

Mimari projelerinizi anlatırken çizimlerinizin etkili olduğunu düşünüyor musunuz? Sizce mimaride görselleştirmenin rolü nedir?

Evet, mimari projelerimi anlatırken çizimlerimin etkili olduğunu düşünüyorum. Çizimler, tasarımın soyut fikirlerini somut hale getirmenin yanı sıra, projelerin duygusal ve estetik boyutunu da yansıtır. Çizimler, tasarımın karmaşık unsurlarını daha anlaşılır hale getirir. Teknik terimler yerine görsel temsil üzerinden fikirlerini daha kolay ifade edebilir. Tasarım ekibi içindeki iletişimi güçlendirir. Herkesin aynı düşünceyi paylaşmasına yardımcı olur ve projeye yönelik ortak bir anlayış oluşturur. Görselleştirmeler, tasarım sürecinin erken aşamalarında geri bildirim almak için etkili bir araçtır. Müşteriler, çizimlere bakarak daha net geri bildirim verebilir, bu da projeyi daha iyi şekillendirmeye yardımcı olur. Estetik ve atmosfer yaratma konusunda önemli bir rol oynar. İyi yapılmış bir illüstrasyon, izleyicide bir duygusal bağ kurarak projenin daha ilgi çekici hale gelmesini sağlar. Projelerin tanıtımında etkili bir araçtır. Görsel çekicilik, potansiyel müşterilerin dikkatini çekebilir ve projeye olan ilgiyi artırabilir.

Mimari illüstrasyonların öğrencilere ve genç mimarlara nasıl fayda sağladığınıdüşünüyorsunuz?

Mimari illüstrasyonlar, karmaşık tasarım kavramlarını daha anlaşılır hale getirir. Öğrenciler, görsel materyallerle öğrenerek, teorik bilgileri daha iyi kavrayabilirler. Farklı stil ve tekniklerdeki illüstrasyonlar, genç mimarların yaratıcılıklarını geliştirmelerine yardımcı olur. Farklı bakış açıları ve tasarım yöntemleri keşfetme fırsatı sunar. fikirlerin etkili bir şekilde sunulmasına olanak tanır. Genç mimarlar, projelerini anlatırken görsel materyaller kullanarak daha ikna edici olabilirler. El çizimi ve dijital illüstrasyon becerileri, genç mimarların teknik yetkinliklerini artırır. Bu beceriler, projelerin daha profesyonel ve etkili bir şekilde sunulmasına katkıda bulunur. tasarım sürecinin farklı aşamalarını görselleştirerek, öğrencilerin bu süreci daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Projenin başlangıcından sonuna kadar olan aşamaları takip etmeyi kolaylaştırır. İyi hazırlanmış illüstrasyonlar, genç mimarların portföylerini güçlendirir. Görsel olarak çekici ve detaylı çalışmalar, potansiyel işverenler veya müşteriler üzerinde olumlu bir izlenim bırakır.

Çizim yaparken hangi teknikleri, programları veya araçları kullanıyorsunuz?

Önce çizmek istediğim yapıyı belirliyorum. Alana gittikten sonra yapıyı görebileceğim bir açıyı belirliyorum. Bir süre  yapıyı ve çevresini seyrediyorum ve detayları zihnime kaydediyorum. Daha sonra eskiz şeklinde çizmeye başlıyorum. Kalemim aslında benim cetvelim. Yerimi sabit tutup kalemi uzattığımda kağıda aktarırken oranlı bir şekilde taslağı çıkarmamda yardımcı oluyor. Yapı elemanlarını örneğin kubbe, beden duvarları, payandalar, minareleri taslak şeklinde işledikten sonra detayları siyah ince uçlu kalem ile çiziyorum. Daha sonra suluboya ve marker kalemler ile renklendirme kısmına geçiyorum. Malzeme, doku ve renkleri aktarmaya özen gösteriyorum. Taş dokusunu, duvardaki kirlenmeyi hatta çatlakları bile çizmeye çalışıyorum.

Konya’daki mimari yapıları çizerken karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdir?

Konya’nın tarihi yapıları, zengin detaylar ve süslemelerle dolu. Bu detayları doğru bir şekilde yansıtmak, dikkatli bir gözlem ve teknik bilgi gerektiriyor. Büyük yapıları çizerken, ölçek ve orantıları doğru bir şekilde yakalamak zor olabiliyor. Bu, perspektif ve derinlik algısını etkileyebilir. Yapıların dış cephesi, ışık ve gölge oyunlarına çok duyarlıdır. Bu unsurları doğru bir şekilde yansıtmak, çizimlerin gerçekçiliğini artırmak açısından kritik öneme sahiptir. Farklı malzemelerin ve dokuların (taş, ahşap, metal vb.) temsil edilmesi, doğru bir görsellik için önemli bir zorluk oluşturuyor. Her malzemenin kendine özgü özelliklerini yansıtmak, deneyim gerektiriyor. Bu zorluklar, çizerken dikkatli ve titiz olmayı gerektiriyor. Ancak aynı zamanda, bu süreçte edindiğim deneyimler, mimari çizimlerimi zenginleştiriyor ve geliştirmemi sağlıyor.

Gelecekte hem mimari hem de illüstrasyon alanında gerçekleştirmek istediğiniz projeler var mı?

Özellikle, katılımcıların hem teknik becerilerini geliştirebileceği hem de sanatsal ifadelerini keşfedebileceği yoğun atölye programları planlıyorum. Yüz yüze eğitimlerin yanı sıra online eğitimlerle de farklı illerden kişilere eğitim vermek istiyorum.
Ayrıca, dijital çizim üzerine de yeni bir projeye yöneliyorum. Geleneksel teknikleri dijital platformlarla birleştirerek, katılımcılara daha geniş bir ifade yelpazesi sunmayı düşünüyorum.
Son olarak, Belediyeler ve şirketlerden teklifler almaya devam ediyorum. Topkapı Sarayı, Mardin Müzesi, Bergama Antik Kenti gibi birçok müze mağazasında çizimlerimin olduğu ürünler bulunmakta. Bu ürünleri daha da genişletmeyi ve farklı illere yayılmayı hedefliyorum.

Röportaj: ALAADDİN ALADAĞ